သတင္းေထာက္တေယာက္ဟာ စာေရးဆရာေတြလို ဖြဲ႕ႏြဲ႕ၿပီး ေရးတတ္ခ်င္မွ ေရးတတ္မယ္၊ ေရးတတ္ခ်င္ရင္လည္း ေရးတတ္မယ္။ အဓိက က သူ သိထားတာ၊ ေမးျမန္းစုံစမ္းထားတာေတြကို သတင္းဖတ္သူ၊ သတင္းသိလိုသူေတြ အေနနဲ႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိျမင္ နားလည္ သေဘာေပါက္ သြားေအာင္ ေျပာတတ္၊ ေရးတတ္ရပါတယ္။
ဟုိတရက္က ဘီဘီစီရဲ႕ နာမည္ႀကီး သတင္းေထာက္နဲ႔ ဘီဘီစီ ကမၻာ့ေရးရာ အယ္ဒီတာ ဂၽြန္ ဆင္ပဆင္ရဲ႕ စာအုပ္ပါးေလးကို ျပန္လွန္မိတယ္။ သူက အခု အသက္ ၆၈ ႏွစ္ ရွိၿပီ၊ သူ႔အသက္ ၂၆ ႏွစ္ က စလို႔ ဘီဘီစီတခုထဲမွာပဲ သတင္းေထာက္လုပ္လာလိုက္တာ အခုဆို သတင္းေထာက္လုပ္သက္က ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ေနၿပီ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂၀ ေက်ာ္ သြားလို႔ သတင္းေတြ လိုက္တယ္၊ ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္ေတြကို အင္တာဗ်ဴး လုပ္တယ္။
ဂၽြန္က စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ ေနရာ သုံးဆယ္ေက်ာ္ကိုလည္း ေရာက္ခဲ့တဲ့ သူ… အင္မတန္ အေတြ႕အႀကဳံ မ်ားသူေပါ့။ သူ႔စာအုပ္ဆိုတာကအ Twenty Tales from the War Zone တဲ့။ စစ္ဇုန္ထဲက ျဖစ္ရပ္ ၂၀ ဆိုပါစို႔… စာအုပ္က တျခား အဂၤလိပ္စာအုပ္ေတြထက္ စာရင္ ၁၀ ပုံ တပုံေလာက္သာ ရွိတာပါ၊ တကယ့္ပါးပါးေလး… စာအုပ္အထူႀကီးေတြကို မုန္းတဲ့ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ေတာ့ အံက်ေပါ့။
အဲဒါေလးေတြ ဖတ္ၿပီးေတာ့ ဒါမ်ဳိးေလးေတြ ငါလည္း ေရးတတ္လုိက္ခ်င္တာေပါ့၊ သူ ေရးတာေလးေတြက တကယ့္ေပါ့ေပါ့ပါးပါးေလး။ တကယ္ေတာ့ ဂ်ာနယ္လစ္ လုပ္တဲ့သူဟာ အမွတ္အသား ေကာင္းဖို႔ လိုတယ္၊ ကၽြန္ေတာ့္လို ဂ်ာနယ္လစ္လည္း လုပ္၊ စာေတြလည္း ေရးထုတ္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ပိုလို႔ေတာင္ မွတ္မွတ္သားသား လုပ္ဖို႔ လိုတယ္။ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ စနစ္တက် ထားရမယ္။ ကၽြန္ေတာ္က အဲဒီလို မဟုတ္… ေပါ့လြန္းတယ္။
မမွတ္ထားေပမယ့္ တျခားလူေတြလိုပဲ ရင္ကိုခတ္လာတဲ့ အေၾကာင္းအရာေလးေတြက်ေတာ့ ဘယ္အခ်ိန္ စဥ္းစားစဥ္းစား မွတ္မိေနတတ္တယ္။ ဘီဘီစီက တိုက္ဆိုင္လာတဲ့ အခါတိုင္း အထူးအစီအစဥ္ေတြ လုပ္ေနရတာဆိုေတာ့ အမ်ဳိးသမီးမ်ား အၾကမ္းဖက္ခံရမႈမွ ဆန္႔က်င္ကာကြယ္ေရး Violence Against Women အတြက္ အထူး အစီအစဥ္ေလးတခု ကၽြန္ေတာ္ လုပ္ဖူးတယ္၊ မွတ္မိေနတယ္။
“အားကိုးရတဲ့သူ (အဖြဲ႕အစည္း) ရွိရင္ သူ႔အခက္ေတြကို ဖြင့္ဟတိုင္ပင္ခ်င္တယ္“ လုိ႔ သူနာျပဳ ဆရာမေလး တေယာက္က အထူးအစီအစဥ္အတြက္ ကၽြန္ေတာ့္ကို ေျပာျပတယ္။ ဆရာမေလးက အခ်စ္ကို ေတြ႕တယ္၊ အခ်စ္ကို ခံစားတယ္၊ ေနာက္ေတာ့ အခ်စ္ကို ကိုးကြယ္လိုက္တယ္။ အခ်စ္ကို သူက ေဆးလို႔ ထင္တယ္၊ တကယ္တမ္း ေဘးက်ေတာ့ သူ မခံစားႏိုင္ေတာ့ဘူး။ သူမ်ားကို ေ၀ဒနာသက္သာေအာင္ ျပဳေပးေနသူက အခ်စ္ေဆးစားမွားလို႔ ေ၀ဒနာေတြ မခံမရပ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ဆင့္ကာဆင့္ကာ တိုးခဲ့တယ္။ အဆုံးမေတာ့… မေအာင္ျမင္တဲ့ အိမ္ေထာင္ေရးမွာ သူအႀကီးအက်ယ္ ဖ်ားနာေနခဲ့တယ္။
အခ်စ္တခုရဲ႕ သက္တမ္းဟာ အိမ္ေထာင္မက်ခင္မွာ ဆြဲႏိုင္သေလာက္ ဆန္႔ထားႏုိင္ေပမယ့္လို႔ အိမ္ေထာင္က်တဲ့အခါ အခ်စ္ဟာ လုံးပါးပါးၿပီး ဆုံးပါးသြားတတ္တယ္လို႔ အခ်စ္ရႈံးသမားတခ်ဳိ႕က ဆုိၾကတယ္၊ အိမ္ေထာင္ဟာ အခ်စ္ရဲ႕ သခၤ်ိဳင္းလို႔ေတာင္ တခ်ဳိ႕က စုတ္ခ်က္ၾကမ္းၾကမ္း ေရးထားတဲ့ ပန္းခ်ီကားတခ်ပ္လို ဖြဲ႕ဆိုၾကတတ္ေသးတယ္။
ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးတဦးဟာ သူ ခ်စ္တဲ့သူကို တရား၀င္ အတူေနျခင္းဆိုတဲ့ ကစားပြဲ (အိမ္ေထာင္ျပဳျခင္း) နဲ႔ မိမိကံတရားနဲ႔ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ပါးကို အလဲအထပ္ျပဳၿပီး ေလာင္းကစားလိုက္တဲ့အခါ ေအာင္တဲ့အခါ ေတာ္ပါေသးရဲ႕၊ အရင္းက်တဲ့အခါ မေထာင္းသာေသးဘဲ ရႈံးတဲ့အခါမွာေတာ့ မ်က္ရည္နဲ႔မ်က္ခြက္ ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ကုန္ရႈံး တေခါက္၊ လင္ကုန္ရႈံး တသက္လုံးေမွာက္လို႔ စကားပုံထားေတြ ေရွးက ရွိခဲ့တယ္။
ျမန္မာျပည္မွာက ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးက်မွသာ အဘက္ဘက္က ပြင့္လင္းမႈေတြ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း လန္းဆန္းလာခဲ့တယ္၊ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲဲ႕အစည္းေတြ၊ လႈံ႕ေဆာ္ေရးမွဴးေတြ၊ အႏုပညာရွင္ေတြ၊ စာေပပညာရွင္ေတြနဲ႔ သတင္းစာဆရာေတြက မွန္တယ္ထင္တာကို ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့လုပ္ခြင့္ ရခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေတာင္ မလုပ္ရဲသူေတြ၊ အရိုးစြဲေၾကာက္ေနသူေတြ၊ ခ်င့္ခ်ိန္ေစာင့္ၾကည့္ေနသူေတြကလည္း အမ်ားႀကီးမွ အမ်ားႀကီး က်န္ေနၾကေသးတယ္။
ဒီအခ်ိန္မွာ လုပ္ရဲသူ၊ စြမ္းတဲ့သူေတြက အမ်ဳိးသမီး အခြင့္အေရးေတြကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေျပာလာဆိုလာၾကေတာ့ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ အိမ္တြင္းအၾကမ္းဖက္ခံရမႈဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာဟာလည္း ကၽြဲကူးေရပါဆိုသလို ဒီအေျပာင္းအလဲ ေရစီးမွာ ပါလာခဲဲ့တယ္၊ အသံေတြ ထြက္လာၾကတယ္။ မိန္းမေတြက မိန္းမေတြအေၾကာင္း ေျပာၾကဆုိၾကေတာ့ တခါတခါ အသံေတြက ထြက္လြန္လြန္းလို႔ ညံလာသလိုေတာင္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။
ကိုယ့္အမ်ဳိးသမီးက တပါးသူနဲ႔ ေဖာက္ျပားေနရင္ေတာင္ (ေမ်ာက္မထား) ရွဴးရွဴးဒိုင္းဒိုင္းနဲ႔ သတ္မယ္ျဖတ္မယ္ လုပ္စရာ မလိုပါဘူး၊ စည္းကမ္းနည္းလမ္းတက် ေအးေအးေဆးေဆး ေဖ်ာင္းဖ် ဒါမွမဟုတ္ လမ္းခြဲဖို႔ကို ေျပာရမယ္၊ သူ႔အခြင့္အေရး လူ႔အခြင့္အေရးေတြ ရွိတယ္လို႔ ေဟာေျပာ သြန္သင္တာေတြကို လက္မခံဘူးလို႔ ေျပာဆိုတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈသစ္ကို စိုးရြံ႕သူေတြလည္း ရွိၾကတယ္။
ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈမွာက “သားကို သခင္၊ လင္ကို ဘုရား“ ဆိုတဲ့ က်ားလႊမ္းမိုးမႈကို အားေပးထားတဲ့၊ လက္ခံထားတဲ့ အယူအဆ ရွိတယ္။ က်ားေတြက ဒါကို သေဘာက်ၾကေပမယ့္ မိန္းမေတြ အမ်ားစုကလည္း ဒါကို သည္းသည္းသန္သန္ မပယ္လိုပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ လြန္က်ဴး ေစာ္ကားတာမ်ဳိးကိုေတာ့ သူတုိ႔ ဘယ္လိုမွ ႏွစ္ၿမိဳ႕မႈ မရွိၾကဘူး။ အခုေတာ့ အိမ္တြင္းအၾကမ္းဖက္မႈကို အမ်ဳိးမ်ဳိး အစားစား ခြဲၾကျပန္ေလေတာ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြက အမ်ားႀကီးမွ အမ်ားႀကီး ရွိလာတယ္။
အိမ္တြင္းအၾကမ္းဖက္မႈေတြကို တခ်ဳိ႕ကလည္း သိသိနဲ႔ လုပ္ၾကတယ္၊ တခ်ဳိ႕ကလည္း မသိလို႔ လုပ္ၾကတယ္။ မိန္းမေတြဘက္က် တခ်ဳိ႕က သိရက္နဲ႔ အေၾကာင္းေၾကာင္းေသာ အေၾကာင္းေၾကာင္းေတြကို အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ေထာက္ထားၿပီး သကာလ ဘာမွ ခြန္းတု႔ံမျပန္ဘဲ ဒူးနဲ႔မ်က္ရည္ သုတ္ၾကတယ္၊ တခ်ဳိ႕က်လည္း ကိုယ္ခံေနရလို႔ ခံေနရမွန္းေတာင္ မသိၾကဘူး။
အခုမွ တခ်ဳိ႕က အသံေတြ ထြက္လာတယ္၊ ေအာ္ဟစ္ ထုတ္ေဖာ္လာၾကတယ္၊ ဆိုင္ရာေတြကို တိုင္တန္းလာၾကတယ္။ အခုဆို အမ်ဳိးသမီးေတြကိုယ္တိုင္ ျမန္မာ့အရိုးစြဲ ယဥ္ေက်းမႈ အေဟာင္းေတြကေန သစ္လြင္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈဘက္ (ေကာင္းတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈသစ္) ဆီ ခ်ီတက္ၾကဖို႔ ႀကံဆလာၾကတယ္။ အမ်ဳိးသမီး အခြင့္အေရးအတြက္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ကိုယ္တိုင္ကသာ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ ေတာင္းဆိုၾကမယ္ဆို မရႏိုင္စရာမွ မရွိတာဘဲ…၊ ကိုယ့္အခြင့္အေရး ကိုယ္သိလို႔ ကိုယ္ေတာင္းဖို႔ပဲ ရွိတာ မဟုတ္ပါလား။
မိန္းမတေယာက္ဟာ ခင္ပြန္းဆိုးနဲ႔ ကံဆိုးစြာ ေနထိုင္ခဲ့ရၿပီးေနာက္ သူရဲ႕ မူလလူသားအခြင့္အေရး ျပန္ရႏိုင္ဖို႔ ကံေကာင္းသြားခ်ိန္၊ ဘုရားသခင္နဲဲ႔ မိဘဆရာသမားေတြ ေစာင့္ေရွာက္လာခ်ိန္၊ မိတ္ေဆြ ေမာင္ဘြားေတြရဲ႕ ကူညီမႈ ရသြားခ်ိန္မွာ အဲဒီ လင္ေယာက္်ားနဲ႔ ကြာရွင္းခြင့္ ရသြားခဲ့လို႔ ပထမဆုံး အိပ္စက္ရတဲ့ ညဟာ အင္မတန္မွကို ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ ရွိလြန္းလွသတဲ့။ ကိုယ္ကာယအားျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ စိတ္အားျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း ႏွိပ္စက္ခံရတဲ့ ေဘးဒဏ္ကေန လြတ္ေျမာက္ခဲ့ရသူတိုင္းက ဒီအရသာကို နားလည္ႏိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
မိန္းမေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးဟာ လူ႔အခြင့္အေရးပါပဲ၊ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆုိခြင့္၊ တန္းတူ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္၊ ဘ႑ာေရး လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ေယာက္်ားေတြ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့ ကိစၥေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို လူသားတေယာက္ အေနနဲ႔ တန္းတူေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရဖို႔၊ ယူဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ထပ္ဆင့္ဆိုရရင္ ပညာတန္းတူ သင္ၾကားခြင့္ (သတ္မွတ္ အမွတ္တန္းတူနဲ႔ တကၠသိုလ္ ဘာသာရပ္ ေရြးခ်ယ္ ေလွ်ာက္ထားပိုင္ခြင့္)၊ အရည္အခ်င္းညီရင္ အလုပ္အကိုင္ ရာထူး၊ လုပ္ခ/ လစာ တန္းယူ ရယူပိုင္ခြင့္၊ အရိုးစြဲ ယဥ္ေက်းမႈေၾကာင့္ ေနာက္ခ်န္ေနရာကေန ယဥ္ေက်းမႈသစ္မွာ ဘာသာေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး ေနရာစုံမွာ တန္းတူ အေနအထားတူ ရယူပိုင္ခြင့္ေတြ ရၾကရမယ္ မဟုတ္ပါလား။
ယဥ္ေက်းမႈတရပ္၊ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ဟာ ဘယ္ေသာအခါမွ လြယ္ကူခဲ့တာေတာ့ မရွိပါဘူး။ အတြန္းအတိုက္၊ အထိုးအခုတ္၊ အေျပးအလႊားနဲ႔ ေသြး၊ ေခၽြး၊ ကိုယ္ဒုုကၡ၊ စိတ္ဒုကၡေတြ ရင္းႏွီး၊ ေပးဆပ္၊ ေက်ာ္လႊား ျဖတ္သန္းရတာခ်ည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာင္နီ မလာခင္ ညဥ့္နက္ေတြ ျဖတ္ေက်ာ္ရတာ သဘာ၀ႀကီးထဲက သဘာ၀ေလးတခုပါ။
ယဥ္ေက်းမႈေတြ၊ ႏႈန္းစံေတြ၊ တရားဥပေဒေတြ၊ သဘာ၀ေတြ၊ အျမင္ေတြ၊ အယူေတြဟာ လူေတြက ျပဌာန္းလို႔ လူေတြကိုယ္တုိင္က လိုက္နာ က်င့္သုံးၾကတာမ်ဳိးပါ။ ဒါေတြကို ေျပာင္းဖို႔က လူေတြကပဲ ေျပာင္းရမွာ မဟုတ္ဘူးလား။ ျမန္မာဟာ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူမ်ဳိး၊ ညွာတာ ေထာက္ထား၊ သနားၾကင္နာတတ္တဲ့ လူမ်ဳိး၊ သေဘာျဖဴ အူစင္းတဲ့ လူမ်ဳိး၊ မိခင္ကို ရိုေသ ေလးစားတဲ့ လူမ်ဳိးဆိုရင္ အမ်ဳိးသမီးေတြကိုလည္း တန္းတူထား ေလးစားၾကရမွာ မဟုတ္ဘူးလား။
အိမ္တြင္းအၾကမ္းဖက္မႈေတြ မရွိတဲဲ့ႏိုင္ငံ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ထိပါးေစာ္ကားတာ ဘာလဲဆိုတာ မသိတဲ့ႏိုင္ငံ၊ အျဖဴေရာင္ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာေတြကို အေရာင္မဆိုးတဲ့ႏိုင္ငံ၊ ေရႊေရာင္သစ္တဲဲ့ အနာဂတ္အတြက္ ခြန္အားျပည့္တဲ့ ျပည္သူေတြကို ေမြးထုတ္မယ့္ အဖိုးထိုက္တဲ့ ၀မ္းၾကာတိုက္ပိုင္ရွင္ေတြ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေနထိုုင္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္ေစဖို႔ဆိုရင္ သူနာျပဳဆရာမေလးလို သူကေလးေတြ စိတ္လက္ ေအးခ်မ္းစြာ ရွင္သန္ေနၾကဖို႔ လိုတယ္ မဟုတ္လားဗ်ာ။ သူတို႔ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ပါး ခ်မ္းသာစြာ အိပ္စက္နားေနႏိုင္မယ္ဆို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ခ်မ္းသာတာ မဟုတ္ဘူးလား၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္ ခ်မ္းသာတာ မဟုတ္ပါလားဗ်ာ။
၂၀၁၃ ဧၿပီ ၂၂၊ မြန္းလြဲ ၂ နာရီ။
လန္ဒန္။
မိုးစက္ေမွာ္ 